PHAN CHÂU TRINH BARACK OBAMA – JONATHAN LONDON Phan Châu Trinh ( 1892 – 1926 ), chánh quán Tây
Lộc, huyện Tiên Phước, Tam kỳ, tỉnh Quảng Nam, hiệu Tây Hồ Hy Mă, tự
là Tử Cán. Phan Bội Châu
( 1867 – 1940 ), chánh quán
làng Đan Nhiễm, , xă Nam Ḥa, tỉnh Nghệ An, tên thật là Phan Văn San, tự Hải Thu, Phan Bội
Châu là nhà cách mạng
chống Pháp với chủ trương: người
Pháp không bao giờ thực tâm khai hóa Việt
Nam. V́ vậy muốn Việt Nam thực sự được khai hóa, vấn đề
tiên quyết là người Viêt Nam phải quyết tâm đánh đổ chế độ thực dân Pháp bằng sức mạnh của vũ trang với sự hổ trợ của người Nhật… Ngược lại,
tư tưởng của Phan Châu Trinh khẳng định
rằng: quan trọng
hơn sức mạnh vũ trang, quan trọng
hơn sức mạnh được
chi viện từ ngoại bang chính là thể lực và khí lực của quần chúng nhân dân,
gọi tắt là dân lực.
Dân lực, vẫn theo tư tưởng Phan Châu Trinh, được
xây dựng và liên tục
phát triển trên ba trụ
cột: Khai dân trí Hậu dân sinh Chấn dân khí Ngày 24/05/2016, tại Trung Tâm Hội Nghị Quốc Gia Hà Nội, trước bốn ngàn sinh viên,Tổng Thống Hoa Kỳ Obama đă trân trọng vinh
danh Nhà
Ái Quốc Phan Châu Trinh như một tác giả triết học hàng đầu của kho tàng văn
học Viêt Nam. Tiến sĩ
Jonathan London, người Mỹ gốc Do Thái, sanh trưởng
tại Cambridge, Boston. Ông
tốt nghiệp tiến sĩ xă hội học đại học Wisconsin Madison, dạy
đại học
Singapore, sau chuyển
về dạy xă hội học và phát triển xă hội tại City University of Hongkong. Từ 1992, Jonathan nghiên cứu về Việt Nam. Ông sống tại Việt Nam từ 1997 đến
2001. Jonathan nói và viết thành thạo tiếng Việt. Đối diện
với những thay đổi lạ lẩm của hiện t́nh thế giới , ngày
20/01/2017, trước giờ
Donald Trump nhậm chức
tổng thống Hoa Kỳ, cơ quan truyền thông BBC đă giới thiệu một bài viết của Jonathan London có tên là “ Thư
Gửi Việt
Nam”, viết bằng
tiếng Việt. Bài này đề
nghị Việt Nam
nên nghĩ ǵ và làm
ǵ trước t́nh h́nh mới
của thế giới. Đối với
công cuộc đổi mới giáo dục tại Viêt Nam, Jonathan viết: ”Đừng lạm
dụng làm giàu bằng thương mại hóa mọi thể loại giáo dục. Việc những trường đại
học phi lợi nhuận có tôn chỉ hoạt động dựa trên giá trị của những vĩ nhân như Phan Châu Trinh đang bị dọa bán là một sự kiện cực xấu.” Tại sao
tổng thống Barack Obama và tiến sĩ Jonathan London đều đề cao Phan Châu Trinh bằng tất cả lời lẽ trân quư như
đă kể trên ? Câu trả lời xin được tŕnh bày như sau: Thông thường, khi nói tới
đời sống của người dân người ta
chỉ quan tâm tới dân sinh và dân trí. Dân sinh là nhu cầu cơm áo, nhà ở,
y tế và những tiện nghi vật chất khác. Nếu
chỉ tập trung thỏa măn dân sinh th́ đời người
rất gần với kiếp vật. Con người là một động
vật sống trong tác động hổ tương với
tư tưởng giới. Đ̣i hỏi hàng đầu của
tư tưởng là sự hiểu biết, là trí thức.
Mỗi hiện tượng sống đều là sự
quấn quyện của ba thành tố tự nhiên, tư
tưởng và xă hội. Người trí thức là người
hiểu biết tṛn đầy và sinh động mọi
góc cạnh vận động và kết hợp của
tư nhiên, tư tưởng và xă hội. Triết học là môn học
nghiên cứu tư tưởng giới. Khoa học là môn học nghiên cứu
tự nhiên giới. Sử học là môn học nghiên
cứu vận động và phát triển của xă hội
giới. Người trí thức là người
hiểu biết đầy đủ về nội dung của
ba ngành học kể trên. Với kiến thức kia, con
người có thừa khả năng phân biệt đúng
hay sai, phân biệt yêu
nước hay phản quốc, phân biệt bảo vệ
lịch sử hay chống lại lịch sử. Tuy nhiên, trong thực tiễn
đời sống, khoảng cách giữa sự tiếp
nhận hiểu biết và hành động thực thi những
ǵ đă hiểu biết là cả một bức tường
tâm lư: “Đường đi khó, không khó v́ ngăn sông cách
núi mà khó v́ ḷng người ngại núi e sông” (Nguyễn Bá Học).
Ai cũng biết thế nào là yêu nước nhưng mấy
ai dám vị quốc vong thân. Ai cũng biết thế nào
là sống ngay thẳng nhưng mấy ai dám từ chối sức
cuốn hút của những cơ hội làm ăn gian dối.
Ai cũng biết thế nào là tự do dân chủ nhưng
mấy ai dám đương đầu với độc
tài áp bức. Không c̣n nghi ngờ ǵ nữa,
điều quan trọng không là trí thức phong phú hay nghèo
nàn, điều quan trọng chính là con người có DÁM biến
trí thức thành hành động sống cụ thể hay
không? T́m đâu ra chữ “DÁM” kỳ diệu kia ? Thưa rằng
“dám” chính là dân khí trong tư tưởng Phan Châu Trinh.
Đâu là cội nguồn của “dám”? Chừng nào con
người có nhân khí? Người dân có dân khí ? Trong ngôn ngữ Việt có thuật
ngữ tính t́nh. Thuật ngữ này hàm ư: tính và t́nh tác động
hai chiều. T́nh sinh tính và tính phát triển t́nh. Do t́nh gia đ́nh, giữa cha mẹ
và con cái xuất hiện tính hy sinh để bảo vệ
lẫn nhau. Hy sinh là dám v́ gia đ́nh mà quên thân ḿnh. Rơ ràng
t́nh là cội nguồn của dám, của nhân khí, của
dân khí. V́ vậy muốn phát triển dân khí người
dân phải được giáo dục và đào tạo
phương pháp xây dựng và phát triển t́nh. T́nh ở
đây là t́nh đối với: bản thân, gia d́nh, làng
xóm, dân tộc, nhân loại. T́nh toàn diện, dân khí toàn diện.
T́nh là huyết mạch của đời sống. Học
hỏi và phát triển t́nh chính là học hỏi và phát triển
đời sống người. Môn học này cần
được diễn giải theo ba luận điểm
cốt lơi: 1. Bản thể triết học của đời
người, c̣n gọi là tiền đề triết học
Con Người. 2. Qui luật triết hoc chi phối đời người
trong sự tổng hợp tự nhiên, tư tưởng
và xă hội. 3. Phương pháp xây dựng xă hội để người
dân được sống như một con người:
Vũ trụ quan, Nhân sinh quan, chính trị quan, lịch sử
quan, văn minh luận, xă hội hạch tâm, giáo dục,
luật pháp, kinh tế, quốc pḥng, ngoại giao... Học và sống theo ba luận
điểm nêu trên, người dân sẽ yêu ḿnh và yêu
người, sẽ có thừa dũng khí để bảo
vệ quyền làm người của ḿnh và của
người. Đó là nội dung chân xác của tư
tưởng chấn dân khí. Nếu chỉ
xây dựng xă hội trên hai yếu tố dân trí và dân sinh,
đời người không thể thăng hoa. Dân trí và
dân sinh chẳng khác nào chiều dài và chiều rộng của
một mặt phẳng. Chính dân khí của Phan Châu Trinh
đă chấp cánh cho con người, giúp đời
người vươn ḿnh bay cao. Đây là nội dung
căn bản của bài viết PHAN CHÂU TRINH – BARACK OBAMA –
JONATHAN LONDON ./. Đỗ Thái Nhiên |