|
NÓI VỚI HỌC TRÒ
Tạp bút
Em là dòng suối mát
Em là trận mưa hiền
Em như một nàng tiên
Cho trường thành huyền thoại…..
***
 Đã lắm đêm thao thức
không ngủ , thầy tự mình hỏi mình
lý do tại sao thầy để ĐN giữ chân mình lâu đến thế ? Cả một đời .
Riêng tại trường Phan Châu Trinh thôi đã 40 năm , từ 1958 dến 1998 , nghĩa là từ khi ra
trường đến ngày nghỉ hưu ! Vì tình yêu ? Không phải , vì nếu thầy đi đâu
tình yêu sẽ theo thôi ! Vì Đà nẵng đẹp ? Cũng không phải . Đất nước VN mình
thì ở đâu cũng đẹp ! Huế , quê nhà thầy còn đẹp hơn ĐN nhiều ! Vì tiền tài ? Vì danh vọng ? Lợi
lộc ? Đều không phải cả ! Cuối cùng thầy ngộ ra lý do : vì học trò ! ! Học
trò ĐN đã cùng thầy đồng điệu nên đã cuốn hút thầy , đã làm say mê thầy
, đã. làm thầy dứt áo không ra !
Thầy
đặt bước chân đầu tiên của mình lên thành phố Đà Nẵng vào một đêm mưa bão , năm 1958 . Thành phố
này hoàn toàn xa lạ với thầy . Thầy cũng chẳng có bà con thân thích nào ở
đây cả . Trong lòng định bụng thôi dạy ở đây vài năm rồi xin
chuyển về Huế , quê mình hoặc xin chuyển lại vào Sài Gòn nơi mình vừa ra đi
, để hoàn thành chương trình Toán đang dang dở . Các bạn bè cùng trường với thầy người chỉ ở 1 năm , người vài năm rồi đều tìm đường đi cả , tìm chốn mới , xây dựng
một cuộc đời mới . Học trò thì học một thời gian rồi bay nhảy khắp bốn
phương , Nam Bắc Đông Tây ! Lứa này ra trường lại tiếp lứa khác ! Thầy dạy
thế hệ cha mẹ rồi dạy đến thế hệ con cái của họ ! Ngày tháng cứ đi qua, năm
này đến năm khác, niên khoá này đến niên khoá khác . Các cây trồng ở sân
trường từ những cành bé khẳng khiu , càng ngày càng vương cao tỏa lá che kín sân trường .
Trường càng ngày càng bề thế hơn, từ thuở chỉ ì ọp 5 , 6 phòng trống trải
gío lộng mưa tạt bốn phía , bây giờ khang trang, đẹp đẽ , kiên cố, lầu
ngang dãy dọc . Tất cả đã thay đổi .
Như thời thế . Như cuộc đời .Chỉ có thầy vẫn âm thầm đi từ cổng vào trường,
từ sân trường đi vào lớp .Những mái tóc xanh của học trò che kín tầm nhìn của
thầy, thầy cứ lang thang trên hành lang, quẩn quanh bên cửa lớp .Các em đến
rồi đi, để lại đó mình thầy với sân
trường lá rụng, với bàn ghế vô tri, với những chiều đông mưa buồn ướt dầm dề
các tàng cây tán lá, với những trưa hè nắng chói chang vàng rực sân trường
vắng vẻ, những đàn chim sẻ bay xuống rồi vút bay đi, để rơi lại
những tiếng kêu chíp lạc lỏng . Bước chân thầy trên hành lang, trên
cửa lớp , lặng lẻ cô đơn, hình như càng ngày càng nặng nề hơn, như càng
ngày càng hờ hửng đi . Thấy cầu thang như càng ngày càng cao, thấy tiếng giảng
bài của mình càng ngày càng nhỏ đi, giữa hai câu nói phải dừng lại để nghỉ.
Chữ viết bảng dần dần nhỏ lại, không
còn nét viết bay bướm tài hoa một thuở nào. Hình vẽ gãy khúc,méo mó, không
còn như ngày xưa, chỉ cần vòng tay một cái là vòng tròn hiện ra tròn vo, đường
thẳng thẳng tắp như kê thước mà vẽ . Học trò lớp đến lớp đi, vô tình như lá
rụng, vô tình như mây bay.. Mùa xuân, mùa hạ, mùa thu rồi mùa đông .Buổi
sáng, buổi trưa, buổi chiều rồi tối !Tóc cứ bạc dần theo thời gian, tâm hồn
khô cằn theo năm tháng. Trong suốt thời gian làm nghề thầy giáo , thầy chỉ miên man với chuyện dạy dỗ . Say sưa
dạy . Miệt mài dạy . Đem tất cả tâm hồn mình đặt vào việc dạy , việc lên lớp
. Lứa học trò này ra đi , lứa trẻ khác vào trường , lại đem lại những say
sưa mới , những thương yêu mới, những ngọt ngào mới . Dạy dỗ nhiệt tình . Đời
sống chỉ bình thường thế thôi . Giàu cũng không giàu . Nghèo cũng không
nghèo tí nào ! Thầy luôn luôn bằng
lòng với những gì mình có , và cả những gì mình không thể có ! Hạnh phúc vô
cùng là người bạn đời cuả thầy cũng
bắng lòng như vậy , sống vô tư như vậy , không chấp nhất , không nề hà ,
không đòi hỏi gì cả !
Trong
cuộc đời đi dạy, thầy đã có những giây phút hạnh phúc tuyệt diệu . Tuy
nhiên , cũng đã nhiều lần có những đắng cay chua chát ngậm ngùi , buồn đến đứt ruột ..
Nay thầy muốn kể các em nghe
một vài kỷ niệm vui có , buồn có đã làm xao xuyến lòng thầy . Những kỷ niệm của thầy với học trò của mình . Phải
kể các em nghe , để các em suy gẫm ,
không kể thì chắc không có cơ hội nào kể được . Xem như nói để nhớ để
thương ! Xem như nói để vỗ về , để an ủi mình
trong thời gian năm cùng tháng tận
!
 Nghề đi dạy thường được chứng
kiến nhiều điều kỳ diệu như phép lạ .Có em khi đi học bé tong teo, thân
hình trơ cả xương, thế mà lớn lên lại
to đùng vạm vở như lực sĩ .Có em khi đi học nghèo xơ nghèo xác, không có tiền ăn sáng, không
có tiền mua sách vở, áo mỏng phong phanh bốn mùa giống nhau, những ngày mưa
lạnh nhìn các em co ro mà tội nghiệp. Thế mà đùng một cái, bặt đi một thời
gian, gặp lại , các em đã
là tay kinh doanh lớn bạc triệu bạc tỷ, nhà cửa cao sang tầng cao vun vút,
có nai lưng vất vả cả đời thầy cũng
không với tới được . Nhiều em khi đi học rụt rè như con gái, đụng
cái là đỏ mặt ấp a ấp úng,thế mà khi gặp lại thấy ăn nói hoạt bát thao
thao, lanh lẹn, tháo vát, quán xuyến mọi việc . Thầy nhiều khi đã cảm phục
học trò của mình sát đất . Phục không phải vì kiến thức , vì với học sinh Đệ
Nhị cấp lúc đó thì kiến thức đâu đã là bao ! Phục vì cach sống của các em ,
vì nhân cách các em , vì suy nghĩ của các em . Các em mạnh mẽ , có ý Phác họa của
họa sĩ PHAN NGỌC MINH ĐN
chí ,quyết định dứt khoát , có thể thầy không đồng ý với các em ,
nhưng cảm phục thì phải nói là thực sự . Nhiều quyết định của các em làm thầy
giật mình ! Thấy mình còn thua xa ! Thầy kể các em nghe một đôi kỷ niệm về
học trò mà thầy còn nhớ .
1/ Một thời dễ thương
Thành
phố Đà Nẵng lúc đó còn là một thành phố nhỏ , nhà cửa thưa thớt , dân cư hiền hòa , chất
phác , chưa bị xô bồ hóa như sau này . Chiến tranh thì vẫn còn đó , nhưng
hình như ở đâu rất xa . Trường PCT còn nhỏ lắm , chỉ có mấy phòng . Học trò còn ít lắm , nhưng chăm ngoan ,thật
thà , kính yêu thầy cô rất mục ! Thầy
còn trẻ , tận tâm , yêu đời ,
yêu nghề . đặt hết cả lòng mình , cả tâm hồn mình vào giờ dạy , vào việc dạy
. Số thầy cô PCT lúc đó còn rất ít , đếm được trên đầu ngón tay . Hiền từ
,mẫu mực , tận tâm , chơi với nhau thân thiết , chân tình Các thầy cô giỏi
, bằng cấp cao thì mãi lâu sau mới có . Trường Đại Hoc Sư Phạm miền Nam chỉ hoạt động thực thụ từ năm
1958 nên các thầy ĐHSP, khóa I , chỉ được bổ đến PCT từ niên khóa 1961 -1962 . ( ĐHSP có 2 loại : ĐHSP thường xuyên , thời gian học 3 năm
, sau đổi thành 4 năm, dạy Đ2C ; ĐHSP cấp tốc , thời gian học 1 năm , sau đổi
thành 2 năm , sau tách rời hẳn , dạy
ĐIC ) . Bậc Đệ Nhị Cấp tại PCT chỉ mới
có Đệ Tam và Đệ Nhị , lớp Đệ Nhất (lớp
12 ) mãi 1963 mới có . Do đó trong thời gian 1958-1963 , môn
Toán các lớp quan trọng Đệ Nhị, Đệ Tam
( 11 , 10 ) trường đều giao thầy phụ trách cả !. Vì vậy , trong thời
gian 58-63 , phần nhiều học sinh Đà nẵng , nếu không nói là tất cả , đều là
đồ đệ trực tiếp của thầy ! Con cái các đại gia trong thành phố ,
nhiều khi cả anh cả em , đều là học trò của thầy ! Thí dụ vui : con ông Trần ngọc Quán , chủ Nhà Sách Sông Đà , 8 người : Trần ngọc Giác , Sơn , Ngộ , Thu
, Anh , Diệp , Vi Hiến , Hùng . !
…….Ngay .con cái các thầy cô giảng dạy tại PCT , nhiều khi cả anh cả em , đều
một thời là học trò của thầy . Con thầy Khánh : Phạm hửu Phụng , An , Ninh . Con thầy Bùi Tấn : Bùi anh Tuấn , Dương
Nguyên , Thu Hương . Con thầy Trần Tấn : Diêu Min , Cẩm Thái , Trần thúc Vũ
. Con thầy Lý Châu thì có Lý thuyết Hùng , Nguyệt Nga , Thu Hương , và còn
nhiều nhiều nữa ,……
Một
điều mà sau này ngẫm nghĩ lại , thầy vẫn suýt soa : mình có diễm phúc mới được dạy ở ĐN giai
đoạn này , giai đoạn mà tình thầy trò
thương yêu , gắn bó , chân thành , tình cảm chan chứa nhất !. Tình cảm này tồn tại đến 40 , 50 năm
sau vẫn còn nguyên vẹn
2/Một chuyện tình học trò
Thi
môn cuối cùng xong , trên đường về , Lan ghé thăm thầy và trao thầy dề thi Tóan buổi sáng , như thầy đã dặn trước . Kỳ thi Tú Tài I này thầy bị cảm bất ngờ , nên không tham dự được Hội
Dồng thi như đã được Bộ phân công . Lan . cho biết các bài thi em đều làm rất
tốt , có thể nói là trên cả mong muốn .
-
Có
thể đậu ưu đó , thầy ạ !
Trước khi ra về , Lan thông báo một tin làm thầy giật thót cả mình :
-
- Chiều này thằng Huy ngủ trưa
quên đến thi đó thầy ơi , đến phòng thi muộn cả tiếng , bị Giám thị không
cho vào thi !
Huy là đứa học trò học giỏi
nhất của trường , có thể bảo là môn nào em cũng xuất sắc cả . Trường và thầy đều kỳ
vọng về em trong kỳ thi này , chắc chắn em sẽ đỗ Tối Ưu , sẽ đỗ Thủ
Khoa tòan tỉnh ! Thế mà ….
-
Sao
em biết Huy ngủ quên ?
-
Em
mới gặp Huy lang thang trước cổng trường
, em hỏi thì Huy bảo vậy !
Lan về ,
thầy mặc vội áo quần , đến gõ cửa
nhà Huy . Huy không có nhà , thầy chỉ
gặp bà mẹ . Bà cũng chưng hửng khi nghe tin
: -
Thế mà tôi tưởng cháu thi xong đi chơi với bạn bè đâu đó . Bây giờ làm thế
nào đây , thầy ?
Thầy chỉ
biết lắc đầu chào bà ra về , trong lòng thấy tiếc nuối ngậm ngùi chi lạ .
Hai
mẹ con chị Nguyệt đến ở cuối xóm từ
ngày Huyền vào cấp 3 . Chị Nguyệt là
giáo viên tiểu học công tác tại một trường ở ven thành phố . Mỗi sáng
chị đi đến trường dạy , ở lại trưa tại trường chiều mới về lại nhà .
Cô con gái tên Huyền , học cùng cấp lớp như Huy, nhưng học tại một trường
tư thục . Cô gái có dáng gầy gầy , vẻ
mặt buồn buồn , có đôi mắt to như mắt
nai , trông hiền từ và cô đơn .Mỗi lần đi học ngang qua nhà Huy , cô bé
luôn nhìn vội vào nhà Huy rồi đôi chân quấn quít bước , sau khi thả một nụ cười bâng quơ , vô
cớ . Có một lần bắt gặp Huy đang đứng tần ngần trước cổng nhà , cô bé dừng
lại chào rồi ngập ngừng bẽn lẽn nhờ
Huy mách giúp cách giải một bài Tóan trong sách giáo khoa . Thế là 2
người thành bạn . Thỉnh thỏang Huy qua nhà cô bé giúp cô giải những bài
Tóan khó . Trông cô bé nhu mì và
ngoan ngõan vô cùng . Một lần thấy cuốn sách giáo khoa của cô bé xơ xác , gần
như rách tươm , Huy trao cuốn sách
còn mới toanh của mình cho cô bé dùng .
-
Mình
còn 1 cuốn nữa đây !
Anh chìa
cho cô bé thấy cuốn sách thứ hai của mình , thật ra là anh mới mượn của thằng
bạn ngồi cạnh . Từ đó , nhiều lần
anh trao bớt sách mình cho cô bé học , cô bé cũng chấp nhận ưu ái đó một
cách vô tư . Hai người trở thành bạn
thân của nhau . Không biết trong lòng hai người thế nào nhưng bên ngòai
luôn thân thiết chân thành và trong
sáng .
Năm
nay cô bé cũng thi tốt nghiệp cùng khóa cùng trường thi với Huy , dộ này
khi thi Sở Giáo dục bố trí học sinh
tư , công thi chung như vậy , không còn thi phân biệt như các năm trước nữa
. Cô bé học không giỏi nhưng sáng dạ lại chăm chỉ . Huy chắc cô cũng đỗ thôi .
-Tốt nghiệp xong chắc anh Huy
học lên đại học nhỉ , rồi cao hơn nữa . Huyền thì chịu thôi , mẹ bảo tốt nghiệp xong
cho Huyền thi vào trường Quốc gia Sư
phạm đó , để ra đi dạy tiểu học giống me . Huyền cũng thích như vây . Huyền vốn yêu trẻ lắm cơ !
 Nghe Huyền tâm sự với nhiều tiếc nuối , bâng khuâng
, Huy thấy lòng mình ngậm ngùi không thể tả .
Đêm
cuối , Huyền đang ngồi ôn lại môn
Tóan để ngày mai thi 2 môn còn lại , thì mẹ Huyền lên cơn đau bụng kịch liệt . Mồ hôi vã ra
như tắm , từng cơn quằn quặn như xé gan bứt ruột . Đưa mẹ ra Bệnh xá phường
, bệnh xá đưa tiếp đến bệnh viện cấp cứu tỉnh , mẹ Huyền phải mổ cấp cưu . Ngôi bên mẹ , nhìn mẹ
mê man , cô bé buồn chi lạ . Thức trọn đêm bên mẹ , sáng hôm sau đưa mẹ vào
phòng mổ , cô bé quên mất kỳ thi của mình , không để tâm đến . Trưa đó ,
thi xong , tìm Huyền không thấy ,
Huy hỏi han hàng xóm rồi vào bệnh viện với Huyền . Nhìn mấy giòng nước mắt lăn tròn trên
hai má của người bạn trẻ , Huy ước gì mình có thể chia sẻ bớt nỗi buồn của
bạn .
Năm
đó Huy trượt , mặc dầu với chỉ 4 môn
thi dầu , Huy đã dư điểm để đỗ Bình rồi . Bạn bè cứ ái ngại cho Huy , sao dễ
ngủ quên đến như vậy để ra nông nổi ! Tiếc quá . Nhưng tôi , tôi biết ví sao Huy ngủ quên như vậy ! Học trò trẻ có
nhiều suy nghĩ , nhiều hành động mà phụ huynh , thầy cô không hiểu thấu được
! .
(B,C
: Các danh tính trong bài do tác giả đặt .)
3/ Quyết tâm của học trò:
Có một điều mà thầy muốn nói với các em : tuổi trẻ của các em , tuổi học sinh của
các em là quý báu vô cùng, là trân châu ngọc bảo , không gì sánh được đâu .
Tuổi trẻ chỉ có một thời thôi. Nó đi qua là đi qua biền biệt luôn . Mai sau
, khi tóc bạc da mồi, nhìn lui để hoài niệm, các em sẽ ngẩn ngơ tiếc rẽ .
Hãy quý tuổi trẻ của mình, tận dụng nó để học hành, để rèn luyện và kể cả
vui chơi nữa . Thầy nói điều này vì bây giờ thấy các em một số học hành chi
mà dễ sợ :  học sáng học chiều học tối học
khuya, học liên tu bất tận, đánh mất
tuổi trẻ của mình .Không phải chỉ có thi đậu đại học, tốt nghiệp đại
học , kỹ sư , dược sĩ, bác sĩ , tiến sĩ ….mới gọi là thành đạt . Không phải
chỉ có những em học sinh học giỏi mới thành công trên đường đời . Kinh nghiệm
cả một đời người xác định cho thầy
điều đó .Thầy đã gặp biết bao nhiệu học sinh của mình khi đi học học lực tầm thường,
nhiều khi thuộc loại kém nữa , thế mà khi vào đời lại là những chủ nhân ông
của những cơ sở kinh doanh đồ sộ,
nắm trong tay bạc tỉ, bạc muôn ,tháo vát, năng nổ tài ba vô cùng .
Thầy nêu điểm này ra không phải khuyên các em cứ nhác học đi, chỉ có điều là độ này thấy các em một
số học dễ sợ quá , học đến teo tóp người, học đến mê muội. Không phải con
người chỉ có giá trị ở bằng cấp.
Không phải không có bằng cấp đại học là con người vứt đi ! Các em hãy cư
nhìn xem , bao nhiệu là vĩ nhân có học hành , đỗ đạt mấy đâu ! Giá trị con người nằm ở nhân cách, cách xử thế, cách sống . Thành công của mỗi người là do
chính người đó tạo ra, gầy dựng nên
. Bằng cấp chỉ là phương tiện nhưng không phải là phương tiện duy nhất .
Thầy kể một câu chuyện để các
em suy gẫm , không phải dể bắt chước đâu nghe !
Một năm học nọ , có 2 em học
sinh dẫn nhau đến thăm thầy . Em M.
và em B. Em M. học rất giỏi , em B. kém nhất lớp . Thầy trò tâm sự . Em M.
cho biết mộng mình là thành 1 bác sĩ giỏi , giúp ích cho đời . Em B. nhỏ nhẹ
thưa với thầy thành thật : em thì học dốt quá , như thầy đã biết , nên
không thể mộng như bạn M. Mộng của em là lấy vợ giàu và làm giàu ! M. đã thực
hiện được mộng của mình , bây giờ em là một bác sĩ giỏi tại Mỹ ! B. cũng đã
hòan thành được quyết tâm của mình !
Thầy gặp lại B. sau hơn 40 năm biền biệt , trong 1 buổi họp mặt học sinh cũ
tại Sài Gòn .. Bây giờ B. to con, cao lớn, nước da sạm đen, nhưng những
dáng dấp ngày xưa vẫn còn rõ nét. Thuở B. học Đệ nhị, B. là một học sinh xấu trai, bẩn thỉu, hoang nghịch, cứng đầu của lớp
. Nói chuyện oang oang, bất chấp giờ chơi, giờ học. Aó hở ngực luôn bỏ thỏng
ngoài quần, có rầy la, ép buộc thì nhét vào lại nhưng hễ có tiếng kiểng
đánh bãi học , đánh ra chơi ,thì động tác đầu tiên là lôi tuột áo ra liền.
Trông như vậy B. càng có vẻ du côn hơn, mặc dầu chưa hề thấy B. tham dự lần
đánh nhau bao giờ cả. Thuở ấy thầy
chắc B. chỉ học nhiều lắm là hết trung học thôi. Cuộc đời có nhiều
cái lạ, mình không thể lường được.
B. nhào đến ôm chặt lấy thầy , giọng ồm òang như lệnh vỡ: “thầy nhớ em không ?” Thằng B. xưa
hay bị thầy cho Zero đó. B. nhái giọng thầy : Ngồi xuống,không ta cho hai con Zero chừ ! Nhìn một thoáng, thầy nhớ ra liền. Thầy
hỏi nhỏ nhẹ : bây giờ B. ở đâu ? Làm gì ? Sao nghe nhiều người bảo em đi Mỹ
rồi ? Vẫn giọng như sấm vỡ : em mới ở Mỹ về đây , thầy, đang xin nhà nước
V.N. định cư lại. Ở Mỹ chẳng làm ăn gì được, chỉ đi làm bồi thôi thì ở làm gì . Về đây kinh doanh buôn bán . Em
có ở đất Sài Gòn này 2 khách sạn lớn và 3 ngôi biệt thự . Có chơi bời cả đời
ăn cũng không hết , đi Mỹ làm gì . Thầy ở đâu, em nhường cho thầy một cái
nhà để ở . Tôi kéo B. ngồi xuống vì thấy chung quanh thiên hạ đang trố mắt
nhìn . B. tiếp tục tâm sự : thầy biết không , năm Đệ Nhị em thi rớt Tú Tài I , để trốn đi lính , em bỏ
vào Sài Gòn ngay, sửa khai sinh , học
lại ở trường H .Đ. Một điều em nhận ra ngay là sao năm
trước , bài nào thầy dạy em cũng đều hiểu liền , mặc dù
em biết mình loại dốt . Vào đây , quý thầy cũng dạy bài đó , nhưng sao em lại
chẳng hiểu gì mấy . Thầy dạy tài thật
. Cày cục miết , em cũng xong Tú tài 2 . Người ta thì mơ lấy được vợ giỏi,
vợ đẹp nhưng em biết thân biết phận
, xấu trai như em thì ai mà yêu. Do đó , em chủ trương nhất quyết phải lấy vợ giàu , xấu cũng được , nhưng phải giàu , thật giàu. Càng giàu
càng tốt. Và chuyện đó đã xãy ra, dễ thôi thầy ơi. Ong già vợ em chết, để lại
tất cả cơ ngơi cho con gái, tức là cho em. Trước 75, em đổ Cử nhân Luật. Thầy
biết rồi, thuở ấy học Luật chỉ cần đăng ký ghi danh nộp tiền, lấy tài liệu,
đâu cần đi học. Cuối năm đến thi thôi. Chỉ cần nhanh một chút là đậu. Thuở ấy
em đã là Chánh án toà sơ thẩm ở M. ,
hống hách ra phết . Sắp được chuyển về làm Chánh án Sài Gòn thì
…......... Em đi học tập mấy năm, rồi
về, rồi đi Mỹ , nay về lại . May
quá, vợ em không đi , tháo vát, quen biết nhiều , nên nhà cửa vẫn còn đó .Gặp
thầy mừng quá ! Thầy còn chê em nữa thôi, còn cho em Zero nữa thôi ? Thầy mỉm cười, khâm phục thực sự. Bây
giờ cho em 10 hoặc 20, được chưa .Tàn tiệc, B. đưa thầy về, lớn tiếng kêu
xe , bảo tài xế : Mày đưa Ong ra về đến nơi đến chốn nghe , thầy của tau đó
, có gì chết với tau . B. dúi mấy tờ bạc vào tay tài xế, quay lại bảo
: em trả tiền rồi , thầy cứ
thoải mái , chúc thầy đêm nay ngủ ngon. Bye. Bye. Ra về, thầy phục B. thật sự. Với
thời thế này, chắc nó còn thành công nhiều nữa !
4/.
CÁI CHẾT CỦA MỘT VỊ HIỆU TRƯỞNG TRẺ:
Thật
ra Trần Vinh Anh là hàng học trò của thầy , nhưng khi anh về làm Hiệu Trưởng
tại PCT thầy xem như
là bạn . Anh có nhiều đức tính mà thầy thích .
Hè
1967 , thầy được điều động vào chấm
thi Tú Tài I tại Nha Trang . Thầy nhớ PCT còn có các thầy TVA, NHN , NH,
LLV , …. cũng vào chấm thi tại đó . Hội đồng thi đặt tại trường Trung học
Võ Tánh . Các thầy cô ở xa về nếu không có nhà quen thì đều vào ở tại các
phòng học của trường không dùng vào kỳ thi , phía sân sau , gần sân bóng rỗ
. Buổi trưa buổi chiều coi thi xong thường kéo nhau một đòan đến ăn cơm bữa
tại một quán ăn nhỏ Huế , Quán cơm bình dân Hương Bình tại một góc đường gần
chợ . Quán vừa ngon , vừa sạch , nhất
là hợp túi tiền của giới thầy cô .
TRẦN VINH ANH là một thầy giáo trẻ mới vừa Tốt nghiệp ,
được bổ dụng vào dạy tại trường TRẦN QUÝ CÁP , Hội An , nhưng chỉ một tháng sau có lệnh
điều động về làm Hiệu Trưởng trường PCT .Trường PCT từ ngày có một số thầy
cô lên tiếng phản đối Phát biểu trên báo xúc phạm đến uy tín của giáo sư của
vị BỘ TRƯỞNG GIÁO DỤC , đã bị bỏ trống chức Hiệu Trưởng , xem như một hình
phạt . Các vị Giáo sư ký tên vào Bản Phản Đối đều bị truất quyền Hõan Dịch
, bị gọi nhập ngũ . Ông Giám Học của trường đựơc gọi về bộ chờ lệnh .Ông Tổng
Giám Thị của trường lâu nay Xử lý hết
mọi công việc của Hiệu Trưởng , của Giám Học , dù chẳng có văn bản nào ủy nhiệm cả . Một vị Hiệu Trưởng tại Qui Nhơn được điều động
về làm hiệu trưởng PCT đã từ chối vì PCT hồi đó bị mang tiếng là một trường
“ dữ ” , không kỷ luật , ưa chống đối ! . Anh TVA về đảm nhiệm chức
vụ HT cũng là một chuyện gồng mình .Tuy nhiên , sau một thời gian , với
tính cứng rắn , nhanh nhẹn , xốc vát của mình , vị HT trẻ đã thu được cảm tình của nhiều đồng nghiệp
trong trường
Mặc dù là Hiệu Trưởng của một trường lớn , nhưng chắc Bộ cũng
chưa tin tưởng lắm , nên năm đó chỉ bổ nhiệm TVA làm Phó Chủ Tịch Hội Đồng
coi thi đặt tại trường tư thục Lê Quý Đôn , Nha Trang . Chiều thư bảy đó là buổi thi cuối cùng
, thi môn Ngọai Ngữ , nên thí sinh quay cóp lung tung . Với tính hăng hái ,
cương trực của mình , TVA đã xông xáo chận đứng mọi sự quay cóp , tịch thu
rất nhiều tài liệu gian lận . Học sinh làm bài không được đem lòng căm ghét
. Biết mấy thầy Giám Thị hay đến ăn cơm tại quán Hương Bình , một số tổ chức
đón đường đánh dằn mặt . Chiều này thầy
theo một người bạn ra biển tắm
và ăn chiều tại một ki-ốt trên bãi biển . Đến quán Hương
Bình chỉ có vài thầy thôi . Bị học
trò chận đánh , các thầy bỏ chạy tứ tung . TVA vì biết võ , giỏi Karaté ,
nên đứng lại nghênh địch , đánh nhóm gây hấn tơi bời . Cự lại không được ,
một tên đã rút dao dấu trong người ra đâm . Nhát dao chạm vào động mạch ở cổ
của TVA , máu ra lai láng . Được đem
đến cấp cứu tại Bệnh Viện Nguyễn Tri
Phương , Nha Trang , TVA vẫn bình tĩnh lắm , nhìn thầy cô quen lắc đầu .
Chiều thứ bảy đó bác sĩ trực đi vắng , y tá cho người đi tìm cùng không thấy
. Máu ra nhiều không cầm lại được , người xanh mét dần rồi xỉu luôn , giữa
đêm thì TVA mất .
 Thầy
HOÀNG HỬU TIẾU , Chủ tịch Hội Đồng Thi Nha Trang cử thầy đem xác Trần Vinh Anh vể Đà nẵng . Xác TVA được đặt vào một quan tài bằng sắt , được đưa lên
1 máy bay quân sự . Tòan thể Hội Đồng chấm đều đến đưa tiễn , vị Tỉnh Trưởng
Nha trang cũng đi đưa . Về đến Phi
Trường ĐN nhiều thầy cô PCT đứng đón . Thầy
nhớ có thầy TQB , ĐVL , NNTh. , TTL, …..Mắt vị nào cũng đỏ hoe .
Theo yêu cầu của trường , gia đình cho đem
quan tài TVA về thẳng trường , tổ chức tang lễ ở đó . Mặc dù
TVA từ trường P_han Thanh Giản vào học tại PCT thời gian thầy đã dạy ở đó , nhưng thầy không
dạy Anh . Anh học ban C . Quá cảm động vì cái chết tức tưởi của anh
, theo yêu cầu của anh em trong trường , của chị HỒ THỊ HỒNG , vợ anh , bạn học thân thiết của vợ thầy , thầy
đã viết một điếu văn đưa tiễn và đã đích thân đọc trước khi hạ huyệt
. Hôm ấy thầy nhớ nhiều thầy cô nghe đã
khóc nức nở . Điếu văn thầy để thất lạc chẳng tìm được . Vừa rồi , thầy đã lien lạc với chị HỒNG
, để xin lại bài Điếu văn ấy , nhưng chị cũng để thất lạc rồi . Thầy định liên lạc với TRẦN VINH HÙNG , em ruột
của anh , học trò cũ của thầy để hỏi
, nhưng không ai biết địa chỉ HÙNG đâu cả !
Thú
thật , thầy vẫn nhớ đến Anh luôn .
Thầy vẫn nghĩ : anh chết vì anh lên
làm Hiệu Trưởng sớm quá , lại là HT
một trường quá lớn nưã , khi chưa kinh qua một năm dạy học nào ! Thầy cũng vẫn
nghĩ thầm : uổng thật , nếu không chết , thì qua vài năm điều hành
trường , chắc anh sẽ là một vị HT giỏi !
5//Bỏ trường mà đi :
Thầy
dạy tại PCT tròn 40 năm , từ 1958 dến 1998 . Tuy nhiên không phải là liên tục
.
Thưở trai trẻ , thầy sống
phóng túng , tự do vô cùng . Muốn làm gì thì làm , không nể nang ai , không
cân nhắc những hậu quả . Vì vậy thầy
đã làm một số lãnh đạo mình phật ý . Vào cuối năm học 62-63 , học sinh bãi khóa để phản
đối sự kiện đàn áp Phật giáo của chính quyền Sài Gòn hồi ấy . Các em đến trường
, nhưng không chịu vào lớp học . Nhà trường có dọa có hét đánh trống đánh
kiểng thúc dục cũng thế thôi , giáo sư hướng dẫn có hăm dọa năn nỉ cũng thế thôi , các em
tụ tập từng nhóm nhỏ trên sân trường tró chuyện . Hai ngày ròng rã như vậy . Đến ngày thứ
ba , tình trạng bãi khóa vẫn tái diễn . Nghĩ là cũng giống 2 ngày trước , thầy mặc học
trò , lang thang qua quán cóc góc
trường ngồi uống cà phê . Mãi mê trò chuyện , bỗng thấy sao trường lại
yên lặng thế này , thầy đi về trường
lại . Sân trường vắng ngắt ! Học trò tất cả đã vào lớp học ! Lớp Thầy thì vị
Hiệu trưởng đang đứng giảng đạo đức
! Thấy thầy về , ông ngoe nguẩy bỏ ra khỏi lớp , trở về phòng Hiệu trưởng của
mình . Cuối giờ , ông sai bác bảo vệ gọi thầy xuống , làm cho một mách . Đầu năm học
63-64 , thầy được văn phòng trường gọi
xuống trao giấy thuyên chuyển  vào dạy tại trường Trần Cao
Vân , Tam kỳ . Thầy ngạc nhiên lắm !
Thầy hỏi ông Hiệu trường mới , thì ông bảo hỏi ông Hiệu trưởng cũ , ông
không biết gì cả ! Khi thì ông bảo chắc là để vào phụ trách chức vụ Giám học
trong đó , vì năm nay T.C.V có đến Đệ
Nhất rồi ! Cùng thuyên chuyển với thầy , có thầy T.N.Q nữa . Thầy Q. lấy giấy
bác sĩ vào nằm bệnh viện dài hạn . Thầy thì tỉnh bơ . Lâu nay thầy vẫn có ý
định xin đổi về Huế để gần Ba Mẹ mà
chưa thực hiện vì còn chút lưu luyến với Đà nẵng ,
thôi nhân dịp này vào lang thang chơi 1 năm đất Tam Kỳ rồi cuối năm
xin chuyển về Huế luôn . Thầy vào dạy Tam kỳ nhưng vẫn giữ các giờ dạy của mình ở các
trường tư thục Đà Nẵng . Có ngày ,
thức dậy sớm ,thầy chạy xe Vespa một mạch vào ăn sáng tại Tam kỷ , rồi đến
trường T.C.V . dạy . Dạy xong thầy chạy Vespa một mạch về lại ĐN ăn trưa và
dạy ở đó buổi chiều . Cũng vui , cũng nghệ sĩ đáo để ! Tháng 11-63 , chính
phủ N. Đ. D. bị lật đổ ! Một hôm
đang đứng dạy tại lớp Đệ nhị A trường T.C.V , thầy T.T.D.K, hiệu trưởng trường đến lớp trao cho thầy lệnh thuyên chuyển
về lại trường PCT , ĐN. Lệnh do đích thân Trung tướng Tư Lệnh Quân Đoàn I lúc đó ký . Lại ngạc nhiên một lần nữa nhưng
cũng mừng lắm ! Thầy dạy tại T.C.V trên giấy tờ là 3 tháng nhưng thực tế thầy
chỉ dạy vỏn vẹn đâu khoảng 3 tuần .
Dẫu vậy , thầy cũng có nhiều kỷ niệm
đẹp với học sinh mình tại đây !
.Mãi 40 năm sau thầy mới biết
lý do . Buổi họp mặt học sinh cũ PCT khóa 57-64 tổ chức tại 1 phòng ăn ấm
cúng của Nhà Hàng PHÌ LŨ trên đường Nguyễn chí Thanh , một chiều cuôi năm Ất
Dậu . Có mặt 4 thầy cô và khỏang 20 học sinh cũ . Tình cờ thầy gặp lại các anh PCT chủ chốt trong cuộc lật
đổ Ô Hiệu Trưởng N.V.Ch. 1963 ngày
nào . L. v. T. , H.t. Th. , D. , ……
. Cũng tình cờ thầy lại ngồi cạnh anh L. v. T., nhân vật chính . Mới đó mà
đã 40 năm rồi ! … Anh T. kể : Hôm
nhà cầm quyền đến tiếp xúc với bọn
em để hỏi về yêu cầu , nguyện vọng ,
thì một trong các điều kiện bọn em nêu ra là giử lại thầy và thầy Q ở lại
trường , thầy có biết không ?
À ! Thì ra thế
. Phải công nhận thầy có nhiều kỳ ngộ
với học sinh của mình thật ! Thời gian ấy , các bạn bè của thầy vẫn hay hỏi : áp-pui của cậu đâu mà mạnh
dữ .vậy ? Thầy hay bị hiểu
oan như thế .
Thời trai trẻ , thầy có đọc
truyện dài SONG NGOẠI của nhà văn nữ QUỲNH DAO . Thầy cứ trăn trở hoài với
đọan kết và hai nhân vật chính Khang Nam , Giang Nhạn Dung trong truyện !. Thuở đó , thầy vẫn xa xót cho thân phận
ông thầy già Khang Nam , trước con mắt của cô học trò cưng Giang Nhạn Dung
đã một thời say mê ngưỡng mộ mình !
Cô học trò ra đi biền biệt từ khi tốt nghiệp , 10 năm sau trở về trường cũ
tìm thăm lại thầy , và cũng để tìm lại thuở thanh xuân của mình , tìm lại
tình yêu đầu đời một thuở của mình . Nhìn người thầy cũ xa xa , lọm khọm ôm
một chồng vở tập của học sinh từ lớp học về phòng ở của mình , mỗi bước đi
lại phải dừng lại còng lưng ho sặc sụa , làm rơi đổ một số tập vở đang ôm
trên tay , mái tóc bạc phơ , tấm áo lụng thụng che tấm thân gầy xơ xác .
Giang Nhạn Dung đã sửng sốt tự hỏi mình : “ vô lẻ thầy Nam của mình ngày
xưa đây sao ? “ . Tần ngần , ái ngại
, cô học trò xưa nửa muốn bước lên gặp thầy cũ để chào , nửa lại ngập ngừng
do dự . Bàng hòang ngơ ngác một lúc , cuối cùng cô quày quả bỏ đi ! Thôi !
Để cho thầy yên . Gặp thầy bây giờ cũng không biết nói gì nữa ! Với lại chắc
thầy cũng quên mình rồi !
 Các em là người đi tới, thầy
là người đứng lại . Đi tới thì đầu luôn ngửng cao , đôi mắt luôn luôn nhìn
lên , nhìn thẳng . Đứng lại là thụt lùi, là trên đà đi xuống .Đứng lại nên
đôi mắt luôn nhìn lui , luôn hoài niệm . Đứng lại nên tạo một khoảng cách
càng ngày càng lớn với người đi tới . Thầy cũng biết vậy và đành phải chấp
nhận .. Nghe một em học sinh cũ của mình vừa lấy xong văn bằng Tiến sĩ quốc
gia ở Pháp, thầy sung sướng, hãnh diện biết bao, đi đâu cũng khoe, đi đâu
cũng ca tụng , lòng lâng lâng như chính mình là người đổ đạt . Nghe một người
học trò cũ của mình vừa được bổ nhiệm làm Hiệu Trưởng trường X trừơng Y danh tiếng , thấy mình bằng lòng
quá , như mở cờ trong bụng , như chính mình vừa được cử đảm trách chức vụ
đó không bằng ! Vâng, làm thầy các em, nhưng nhiều khi thầy mong muốn địa vị
của các em quá . Các em trẻ trung. Các em đầy sức sống. Các em có niềm tin
mãnh liệt .Qua bao thăng trầm, qua lắm biển dâu, niềm tin thời trai trẻ của thầy bị thui
chột , bị trơ cùn đi. Nhìn một hành động đẹp, một lời nói hay, luôn trong
lòng đặt nghi ngờ mặt trái của hành động đó, động cơ của lời hay đó .Thầy
thèm cái vô tư, cái trong sáng, cái nhiệt tình của các em quá . Thầy vẫn cầu
mong ước gì mình trở lại thời thanh xuân ấy để thấy gì cũng toàn hồng, toàn
bích …
Hôm nay, ngồi viết những dòng này, lòng vẫn thấy nhiều
thổn thức , nhiều ngậm ngùi ! .Lớp dạy đầu tiên ……Lớp dạy cuối cùng …..Bây
giờ tất cả đang ở đâu ? Chỉ còn ngôi trường đó lạnh lùng, ngơ ngác mỗi lần
thầy đi qua . Vâng! Tất cả đã quên rồi , một cuộc đời mở rộng trước mắt, chắc
chẳng có mấy ai ngoái nhìn lại những tháng ngày cũ bé bỏng , dại khờ ! Bao
lo toan, bao công việc, bao buồn vui làm các em bận rộn . Nhiều khi thầy tự
nhủ : mình là người thầy nhớ học trò nhiều quá , nhiều hơn là học trò nhớ
mình ! Mình có nhiều ảo tưởng về học trò quá ! Thầy đã nhiều lần bị “ hors Jeu “ vì sự cả tin , nhẹ dạ của
mình ! Mà thật đúng như vậy ! Nhiều lần tình cờ có được địa chỉ email của
vài học sinh mà trước đây mình yêu mến , các em này đã nhắc đến thầy trên 1
, 2 đặc san , đã nhắc thầy trên vài thư từ cho bạn mình mà tình cờ thầy đọc
được , , thầy vội ghi vài dòng hỏi thăm thân ái .. Có em cả tuần sau mới trả lời hững hờ , chiếu lệ ,
cũng có em im bặt luôn ! Chắc các em tưởng thầy liên lạc để mong nhờ chuyện
này chuyện nọ đó thôi . Cũng buồn ! Thầy
là người dạy nhiều trường nhiều lớp nhiều năm nên có nhiều học trò cũ lắm .
Ba mươi , 40 , 50 năm sau nhiều trường hợp thầy gặp lại học trò cũ của mình
thật cảm động , thật nhớ đời . Buồn có , vui có . Để thầy kể một vài trường hợp ra đây
nghe , để các em cùng thầy suy gẫm .
6-)/Gặp học
trò cũ dở khóc dở cười trong quán bia
Sau 50
năm mới gặp lại thằng bạn cũ . Mừng vui tíu tít . Hai đứa rũ nhau leo lên
chuyến xe búyt xuống phố . Đi quanh đi quẩn chợ Bến Thành , đường Lê lợi ,
Lê Thánh Tôn , rồi rẽ qua Nguyễn Huệ , tìm vào quán RA KHƠI sát bờ sông Bạch
Đằng ngồi nói chuyện tầm phào , nhìn sông nhìn nước xa xa , đón một chút
gió trong lành , cho bớt cái nóng nực của thành phố đô hội . Mới bước vào
cái bàn ở cuối góc sân , đã có 3 , 4 cô tiếp viên ùa tới săn đón . Cô nào
cũng phây phây , cô nào cũng mát mẻ , cô nào cũng tươi hơn hớn . Cô tiếp
viên Tiger mặc áo hồng, cô tiếp viên Heineken mặc áo xanh da trời , cô tiếp
viên San Miguel mặc áo vàng , ….Uống Tiger đi . Uống Heineken đi . Uống San Miguel đi .
Ong bạn lâu năm sống ở đất SàiGòn này từ khi tốt nghiệp , khóat tay từ chối
hết . Anh gọi mấy chai SàiGòn đỏ và
2 dĩa mồi ngồi nhấm nhí . Ở giữa sân , cách bàn thầy một bàn trống , có khỏang 6 anh bạn trẻ
đang cụng ly nhau ồn ào . Thấy anh nào cũng đã ngà ngà say cả . Một anh đứng
dậy , kéo một cô tiếp viên sát vào
mình , hôn đánh chụt một cái
vào má , rồi to tiếng :
-Này ! Im đi ! Tau đọc cho bọn bây nghe mấy câu thơ
này , đố bây biết thơ của ai , nói đúng tau bao 10 chai !
Rồi anh kéo dài giọng ê a :
Ngày xưa có một
Thúy Kiều
Bây giờ có vạn
Thúy Kiều đó em!
Tố Như ơi ! Dậy
mà xem
Bao nhiêu nước
mắt ướt mèm Lâm Truy !
Có mấy anh trẻ khác gật gù :
-Tuyệt
! Ác ôn thiệt ! Xót xa thiệt !
-Thơ
ai vậy ?
-Thơ
ai vậy ?
-Tau mới đố bây đó ! Chịu chưa ! Thơ thầy dạy Tóan bọn
mình năm mình học 12A3 . Bọn mày nhớ
không ? Thầy T. đ . T. đó !
Tôi giật mình ngay từ khi anh
bạn trẻ bắt đầu đọc mấy thơ của
mình . Chà ! Cũng có người nhớ thơ của
kẻ vô danh tiểu tốt này sao ? Sướng thiệt !
Anh bạn cũ hỏi nhỏ tôi :
-Thơ mày thật à ? Chua chát lắm đó ! Độ này mày còn
làm thơ sao ? Tau còn giữ tập thơ đầu tay mày tặng tau năm 1958 . Tập TÔI KHÓC EM CƯỜI ấy mà .
Tau tưởng mày bỏ thơ từ lâu rồi chứ ?
Bàn nhậu bên cạnh đang tranh
luận sôi nỗi vô cùng .Bia cụng chan chát .
-Thầy
T. dạy tuyệt thật . Hôm vào phòng thi , cầm đề thi Tóan trong tay , tau sướng
rơn lên . Thấy đề bài quen thuộc quá . Tau làm một mạch say sưa . Năm đó
tau được 20 diểm Tóan đó .
-Bây giờ Thầy ở đâu bây biết không ?
-Nghe
nói ở Mỹ . Vừa rồi thằng L. chỉ cho tau xem mấy bài thơ của thầy trên một trang Web
. Tau có copy lại . Khi nào bây đến nhà tau đưa cho xem!
-Không
phải . Thầy đang ở VN. Thầy vẫn còn ở ĐN . Vừa rồi Kỷ niệm 50 NĂM THÀNH LẬP
TRƯỜNG PCT tau về ĐN dự có gặp Thầy . Bây giờ tóc thầy bạc phơ ! Bây gặp không nhận ra đâu
! Cả
bàn nhậu ồn ào tranh luận chuyện thầy T , đời thầy T. , , Thơ thầy T…..
đúng có sai có một cách say sưa . Tôi là thầy T. , ngồi cạnh các anh đó ,
chỉ cách các anh trong gang tấc , đang mở mắt thao láo nhìn các anh ,
đang dỏng tai nghe các anh bàn luận , nhưng các anh không hề hay biết , vẫn
trò chuyện thao thao .
7)
- Thầy nhớ trò , trò quên thầy :
Một lần
Họp Mặt học trò tại QÚAN MƠ trên đường
Hòang Văn Thụ , Sài Gòn , do nhóm
P.Ph , Ng.thi L. , Ng. thi Th. , Thanh
Nh.…tổ chức để đón C.L. từ Huế vào SàiGòn trước khi qua Cali ở với
con . Ph đến tận nhà mời thầy
, chở thầy đến quán , và cho biết :
-
C.L. yêu cầu phải mời cho được thầy đó ! Nó bảo 50 năm rồi chưa gặp thầy .
Vào bàn ngồi , Ph. bố trí tôi ngồi bên C.L. , hai thầy trò đã chào nhau ,
cười nói vui vẻ . Cầm ly nước ngọt
đưa lên miệng , cô học trò cũ bỗng nhớn nhác hỏi cả lớp :
-Thầy
T. đâu ? L. đã nhờ Ph. mời cho được thầy mà !
-Ph.
chỉ thầy :
-Đó !
Thầy ngồi bên cạnh L. đó .
Cô học trò ngày xưa bỗng tròn
mắt thảng thốt :
-Ô !
Thế à ! Mãi giờ cứ tưởng là ai ! Ra về , thầy nghĩ thầm :
-Chà
! Mình thay đổi đến thế kia sao ?
Học
trò chỉ nhớ thầy qua hình ảnh thầy 30 , 40 năm trước . Chỉ nhớ thầy qua kỷ
niệm hồi thanh xuân của mình , hồi mà nó
đẹp nhất
Từ đó
, mỗi lần gặp một học sinh cũ , khi bắt tay , nghe các anh chị hỏi : -Thầy có nhớ em không ?
Thầy chỉ mỉm cười yên lặng . Các em học thầy
mà còn chưa nhớ thầy nữa , huống là !
Cũng
từ hôm đó ,thầy bỏ hẳn sở thích đi lang thang các đường trong thành phố ! Đi để mong gặp
lại những học trò cũ của mình , nhưng bây giờ có gặp cũng như không , mình
thay đổi nhiều quá , không có ai nhận ra mình đâu !
8) - Kỷ niệm học trò cũ tặng quý như vàng :
Một lần lang thang trên mạng ,
tình cờ lạc vào blog của một liên lớp học sinh yêu cuả mình , thấy các em đang post một thông
báo về tâm nguyện của một vị thầy nhờ học sinh giúp đỡ mình hoàn thành một
mơ ước mà mình không có khả năng tài chánh để thực hiện , em nào ở nước
ngoài muốn giúp đỡ thì liên lạc với chương mục số ……, em nào ở trong nước muốn
giúp đỡ thì liên lạc với chương mục
số ….. Thầy tắt máy ngồi bân thần suy nghĩ
,Thầy phục vị thầy thật can đảm , thật thực tế . Tuy nhiên thầy định bụng gọi diện thoại cho anh webmaster mà thầy quen
, để nói anh thôi xóa mục đó đi !
Chưa kịp thực hiện ý định đó thì điên thoại nhà reo , thầy phải nhấc máy trả lời , loay hoay nên quên bẵng mất dự định
của mình . Hôm sau vào lại trang
blog đó thì thấy mấy anh chị đã xóa lời kêu gọi đó rồi , thay bằng một
thông báo dể thương lịch sự tinh cảm hơn ! Nhẹ cả trí . Mừng cả người ! Thầy
thầm phục các em học sinh của mình đã nhạy bén , đã tế nhị , đáng phục quá ! Nhận quà học sinh thì cũng là chuyện thường
tình thôi , nhưng nên để các em tự nguyện . Thầy cũng đã nhiều lần lắm được học sinh tặng
“quá “ những món quà nho nhỏ !. Kinh nghiệm cho
thầy biết là những lần như thế từ chối mệt vô cùng và không
thể thực hiện được , cuối cùng cũng phải nhận thôi !. Các em nhiều khi 30
năm , 40 năm mới gặp lại thầy nên chân tình và sốt sắn quá độ ! Thôi nếu quà không to tát quan trọng lắm thì cứ
nhận , xem như nhận một chút tình của
các em . Nhận để tìm một chút ấm lòng !
Mình không dùng thì lại đem cho những người khác đang có yêu cầu . hại
gì ! Nghĩ vậy thấy tâm hồn cũng đỡ
thẹn và tâm trí bớt suy tư!
Thầy kể một kỷ niệm khó quên của thầy .
Sáng hôm ấy thầy dạy tại một phòng học trên lầu , ngay
trên phòng họp Hội Đồng của trường . . Chuông reo bãi học , Vừa từ lớp bước xuống cầu thang để ra về , thầy
gặp thầy S. , thầy chặn thầy
lại , bảo:
-Có 1 em học sinh cũ của thầy chờ
gặp thầy , ngồi chờ thầy từ sang đến
chừ đó . Em bảo để em dẫn lên gặp thầy nhưng anh đó không chịu
. Bảo để thầy dạy , em ngồi đây chờ
. Tôi bước vội đến phòng G S . Một anh thanh niên đang ngồi trên chiếc ghế đặt bên hành
lang đứng dậy , chào thầy , đôi mắt tròn vo ngạc nhiên :
-Thưa , thầy T. phải không ?
Khi
thầy gật đầu xác nhận , người thanh
niện ôm choàng lấy hai vai
 -Thầy ơi ! 40 năm nay mới gặp thầy lại ! Thầy thay đổi
nhiều quá . Tóc thầy bạc phơ thế này sao ? ! Em là N. T . học trò cũ của thầy
.Em du học tại Đức từ những năm
60 , tốt nghiệp và làm việc ở
đó luôn . Nay em Đại diện công ty về
VN giới thiệu sản phẩm và mở Đại lý ở
Sài Gòn , . Tuần này rãnh về thăm ĐN tiện dịp ghé thăm thầy . Em nhớ thầy
luôn ! Thầy sức khỏe không ?
Thú
thật thầy chẳng còn nhớ gì mấy cả nên chỉ trả lời Ờ …Ờ…. Thầy nhớ mình đã dạy nhiều em tên N.T. lắm .
-Nghe nói em đến đây từ lúc 9giờ lận , phải không ? Bây giờ 11g30 rồi còn
gì ! Sao không lên lớp tìm thầy ?
- Em muốn ngồi đây chờ thầy hơn
! Nhìn sân trường , nhìn lớp cũ
, nhìn hành lang nhìn các hàng cây
cũ một chút ! Tìm lại một chút êm ả , một chút kỷ niệm
tuổi thanh xuân của mình đó thầy !
Hai thầy trò mãi mê tâm sự quên
mất thời gian . Học sinh học suất chiều đã lác đác đến lớp
.
-Thôi em xin phép về , để thầy về
nghỉ . Chiều thầy còn giờ dạy nữa không ?
Người
học trò cũ đứng dậy ,mở chiếc xách vải lớn dựng bên chân kề hành lang mà nãy giờ tôi không chú ý , lấy ra một dàn máy lớn dàn bao ni lông và một phong
vũ biểu .
-Em tặng thầy để kỷ niệm . Đây
là sản phẩm do công ty em sản xuất
.
Nhìn cái máy cồng kềnh mình
phải mang về thầy cũng ngại ngại
nhưng vẫn cám ơn người học trò. Thú thật với N. T., mấy lần thầy định
đem dàn máy dán ni lông của em đi
bán , nhưng cả mấy lần đều thôi !
Hái món quà em tặng đến bây
giờ thầy vẫn còn cất giữ đó !
9)
-Cao Nguyên Quán Rời trường PCT nghỉ hưu , vợ chồng
thầy quyết định vào ở hẳn Sài Gòn với
3 đứa con trong đó , vui dưỡng tuổi già , vui đùa với các đứa cháu . Bỏ
ngòai tai mọi chuyện tất bật bon chen , mọi ganh đua ghen ghét . Mệt quá rồi
. Mình lạc hậu quá rồi .Những ngày
tháng lang thang tại SàiGòn cũng đem lại cho thầy nhiều
kỷ niệm đẹp khó quên . Một
chiều chúa nhật , bát phố lang thang , thầy gặp anh LÊ TRỌNG H. và anh NGUYỄN TH. , học
sinh cũ từ những năm 60-61 . hai anh mời thầy đến ăn chiều tại đường Nguyễn Văn Thủ , Q
I , nhà hàng CAO NGUYÊN QUÁN . Nhà
hàng này do NGÔ THỊ P. K. , con họa mi xinh đẹp một thời của trường PCT ,
thành lập để làm nơi hội ngộ bạn bè, với sự cọng tác của anh
NGÔ VĂN T., PHẠM NGỌC L. NGUYỄN VĂN P. . Thầy
bắt gặp một hình ảnh cảm động , khó quên : trong tiền sảnh của quán
, trên bức tường chính diện , ảnh trường PCT được vẽ lớn đẹp vô cùng , ngay bên dưới là 1 bức
thư pháp lớn , ghi đậm nét một đọan
thơ của thầy , trong bài
MỘT THỜI PHAN
CHU TRINH :
Ngôi
trường ấy là trong anh nỗi nhớ
Là
trong em cả tuổi trẻ thiên thần
Là
của em mộng mơ và sách vở
Là
của anh những giờ dạy thiên đường ….
Thú thật , hôm ấy lòng thầy , hồn thầy
bàng hoàng cảm động , chai
bia Heineiken các anh chị mời hôm ấy sao
ngọt ngào ngây ngất đến thế
…..
Bốn mươi năm ở
PCT thầy có bao nhiêu hạnh ngộ lắm ,
nhưng đó là một kỳ ngộ êm ái nhất !
10)-
Kỷ niệm khó quên :
Năm
1975 , thầy phải sửa lại căn bếp nhỏ
của mình . Thuở trước nhà thầy nấu ăn bằng bếp dầu hỏa , bây giờ phải nấu bằng
củi bằng than , nên phải trổ một cửa nhỏ cho thông khói . Theo giới thiệu của
người quen , thầy nhờ 2 vị thợ đến
làm giúp . Gặp mặt , anh thợ chính mừng rỡ chào thầy :
-Em
là CẨM đây , học trò cũ của thầy đây , thầy nhớ không ?
Thầy nhớ anh liền ! Anh là đại úy biên tập
viên , trưởng phòng Cảnh sát giao thông trước đây ! Khi thầy mua chiếc xe Honda Dame 68 , đến anh xin
số , anh không ngần ngại cho ngay số
ĐẸP nhất : 036 Y . Bây giờ thất nghiệp , anh làm thợ nề kiếm sống tạm !
Anh đục
tường một ô tròn nhỏ bằng cái rỗ , giữa chèn 2 cây sắt hình chữ thập , chỉ
đủ cho khói thoát ra . Đang tô xi măng , thì ông chủ nhà láng giềng , một vị
hồi hưu miền bắc mới vào , người mới mua miếng đất cạnh nhà thầy của anh H. , trưởng ty Điền Địa cũ , chỉ
mặt thầy nạt nộ :
-Đồ
ngụy tặc không biết luật nhà đất chi cả
! Ai cho phép trỗ cửa nhìn qua nhà người khác như vậy ? ? Có bít kín
lại không thì bảo ! Vừa mắng mỏ vừa
lấy gạch đá ném rào rào hùng hổ . có vài viên trúng vào người thầy và anh Cẩm
. Anh Cẩm tức quá , chộp lấy cây xà beng
định xông qua làm cho ra lẻ . Thầy
níu chặt anh lại can ngăn . Đừng ! Thôi ! Thôi !…. - Thầy
để em ! Thầy để em ! Đồ làm tàng ! Tức
quá ! Thuở ấy một số quý vị
mới vào còn ỷ thế công thần lắm ! Thầy
thì đang sợ họ lắm . Mắng nhiếc một hồi ông láng giềng thầy bỏ đi quầy quả , dọa ra phường kiện ! Một
điều nực cười là , sau này khi làm thêm nhà mới , lại trỗ 3 , 4 cửa sổ qua
phía nhà thầy luôn . Hai
người làm quần quật cho đến tối . Khi thầy trả tiền , anh Cẩm nhất định
không nhận . Có năn nỉ , dúi nhét vào túi áo túi quần thế nào cũng không nhận ! Buồn cười là người thợ thứ hai thấy thế
cũng không nhận thù lao của mình và bảo em cũng là học trò cũ của thầy !
Khổ
cho thầy Tét năm đó mang 2 chai rượu nếp đi lùng sục nhà 2 anh ở khu Thanh Bồ , gần chợ Đống Đa bây giờ , mà tìm không ra !
11 / /HỌP MẶT
Thời gian gần đây tự nhiên
các cuộc HỌP MẶT được tổ chức liên miên , nhiều khi đến chóng cả mặt . Buổi
họp nào cũng tình thầy trò lai láng . Buổi họp nào cũng bia rượu tràn lan
..Trong dip TẾT vừa rồi , trong một chiều chủ nhật thôi , Thầy đã được GIẤY MỜI HỌP MẶT của 8 cuộc tổ chức lớp luôn ! Lớn có nhỏ có .Thầy vốn là thầy dạy tại nhiều trường nhiều lớp
nhiều năm nên có vô số đệ tử ! Đến dự họp mặt thì em này đến cụng ly , em khác mời
100% , chịu thôi . ….Họp mặt
với học trò cũ , là để nghe nhắc lại những kỷ niệm của thời gian đã qua , những vui buồn một thuở , với thầy
cô , với bạn bè ! Kỷ niệm của thầy
thì đầy ăm ắp trong lòng , sâu đậm , lai láng , học sinh có
nhắc lại cũng không được 1% kỷ niệm trong lòng thầy đâu !
 Mấy năm đầu thầy luôn có mặt để gặp gỡ các em học sinh cũ
của mình , sung sướng , hăng hái . Đối tượng học sinh bao giờ cũng là đối
tượng thầy mê nhất , lưu luyến nhất
, mong gặp gỡ nhất . Gặp để thầy trò hàn huyên tâm sự , nhất là thời gian về hưu , có nhiều giây phút thấy
mình cô đơn quá , trống trãi quá ! Nhiều lúc thấy nhớ học trò của mình quá
. Nhưng rồi 1 năm , 2 năm , 3 năm …….thầy
thấy ớn luôn, không kham nỗi ! Mình là người đã lớn tuổi , sức khỏe
không ổn định lắm , chỉ muốn có một nơi yên lặng để tịnh dưỡng , để nằm dài
ra ! Các em , dù phần đông cũng đã cao tuổi rồi , lại quá ồn ào , quá phấn
khởi , cười nói nhiều khi đến chóng
mặt . Mấy anh chị ham vui quá , mới mời họp mặt chiều thứ năm , chiều Chúa
nhật lại mời tiếp nữa . Hễ có bạn nào cùng lớp , cùng trường , dù ở trong nước , dù ở nước ngoài về
, lại mời . Các em bảo : họp lớp phải
có thầy cô mới vui ! Các anh chị bảo : phải mời cho được thầy đó , vì thầy
là kỷ niệm ĐẸP của anh em ! Cuộc họp mặt nào cũng có chụp ảnh , quay phim
, ca hát , …..Mình bây giờ mặt mày
thì xơ rơ phờ phạc như ông Thái Thượng
Lão Quân , nên chẳng muốn chường mặt
để chụp ảnh , để các em trưng bày lên các VCD , lên các trang Web …. Nể
nang , chịu khó môt thời gian rồi
sau phải liều mạng thôi . Từ năm 70 tuổi , thầy quyết định về sống ẩn dật , không tham dự
các buổi hội họp đông đảo nào nữa ! Thầy
từ chối hết . Nhất là từ khi Đà Nẵng chấp thuận việc đập bỏ trường
PCT để lấy mặt bằng phục vụ chuyện đền bù giải tỏa ! Từ thời gian này , tự
nhiên thấy buồn , thầy không thích họp
mặt với học sinh cũ cuả mình nữa ! Khổ buồn thêm nữa là một số
các anh các chị lại lấy đó làm phiền , giận dỗi , tức bực ! Không đến
thăm , không điện thoại , không gửi email
nữa ! Thôi cũng đành vậy ! Sống cả một đời vì học trò rồi , bây giờ sống cho mình một
chút chứ !
Ai có thương tôi cảm động vô biên
Ai có ghét tôi cũng đành chịu vậy
Tình yêu đó tôi ấp ủ trong tim
Luôn cuồn cuộn như triều dâng sóng đẩy !
Nói vậy đó , chứ thật ra câu nói “ Thầy là kỷ niệm ĐẸP của
chúng em “ luôn làm thầy ray rứt , trăn trở . Vui có , buồn có ! Câu nói chắc ám ảnh thầy trọn đời !!
Có một lần , đang ở Sài Gòn
thì được tin trường PCT sắp bị đập bỏ để xây trường mới . Thầy thu xếp công
việc rồi vội vã trở về Đà Nẵng . Thầy muốn mình đứng trên mảnh đất xưa kia
là trường là lơp , xem lòng mình như thế nào . Đến Đ N thì biết tin việc đập
bỏ được hoãn lại , vì chưa có kinh phí và ngôi trường mới dự định được xây
cất ở địa điểm khác , trong khuôn viên trường Nam Tiểu học cũ . Mấy ngày
đêm thầy đi lang thang qua các trường mình đã dạy trước đây .Trường Bán
Công Nguyễn công Trứ đã được đập bỏ hết cơ sở cũ và một ngôi trường mới đồ
sộ vĩ đại hơn nhiều đã được xây lên thay thế . Trường Sao Mai thì được đập
bỏ hoàn toàn , đã biến thành ngã tư một đại lộ rộng thênh thang ! Trường Bồ
Đề . trường PTG , trường Hồng Đức đều được xây mới hết , không còn vết tích
gì của trường cũ . Một đêm đứng yên lặng nhìn cơ ngơi cũ PCT im lìm dưới
ánh trăng nhàn nhạt , hoang tàn , xơ xác ,
thầy mơ sao trường này cũng được xây cao lên , khang trang , đẹp đẽ
và để phục vụ cho việc giáo dục ! Mơ ước không thành ! Thầy buồn vô hạn . Lần trường bị đập bỏ mất một
nửa , thư viện , thính đường , phòng thí nghiệm , văn phòng và hai dãy lớp
học , thầy buồn thúi ruột ! . Ngồi vọng từ một quán cà phê con bên lề đường
nhìn qua ngôi trường đang bị xô đổ , thầy buồn theo từng nhát búa , theo từng
cái xúc của cần cẩu !! Đêm đi lang
thang bách bộ qua trường , nhìn hội trường , thư viện , 10 phòng học của
dãy lầu bên trái , hành lang dài nối dãy lầu đó với dãy chính , văn phòng , nhà xe đã bị san bằng , đập
trụi , gạch ngói ngổn ngang , tiêu điều , xơ xác lạnh lẽo dưới ánh trăng
nhàn nhạt , bên lề đường có nắm hương của ai vừa thắp , khói bay phơ phất ,
u buồn , huyền bí , rờn rợn ! Thầy thấy hồn mình như tê tái , tim mình như muốn ngừng đập , muốn òa ra để khóc
quá . Trông thật tang thương , tội nghiệp . Thầy đã đứng lặng hàng giờ , thấy
tâm hồn mình như trơ cứng ! Nửa đêm , ngủ chẳng được , ngồi vùng dậy làm một mạch bài thơ sau ,
để nhớ nỗi buồn này . Lòng càng buồn thêm , khi một số học trò cũ , không đồng
ý với bài thơ , bảo : bài thơ “ rên rỉ”
(!) vậy ! Một anh khác bảo bài thơ “mê muội”(!) quá ! Các anh mạnh mẽ , che giấu cái buồn cái vui của
mình được , chứ thầy chỉ là một người yếu đuối , bé
nhỏ , đa sầu đa cảm , một chút heo may đã thấy se lạnh , một chiếc lá rụng
đã nghe cả mùa thu , một chút gió đã nghe bão tố , buồn thì nói buồn , vui thì nói vui . Sao
lại bắt thầy vui buồn theo vui buồn của người khác .
Tình
cảm xuất phát từ đáy lòng , chứ tình cảm mà tính toán , cân nhắc thì buồn lắm
!Thầy xa lánh , tránh né các buổi họp mặt , vì thấy mình cô đơn quá !. Tuy
nhiên khi thầy gửi bài thơ cho một
anh học sinh cũ dịp anh hỏi về trường .
thì bài thơ được post lên trang web này , blog khác , kèm theo hình ảnh
của ngôi trường bị đập bỏ . Dù sao cũng được an ủi : có người đồng cảm với
nỗi buồn của mình !
Thầy ghi bài thơ ra đây để kỷ niệm .
ĐÊM
ĐI QUA TRƯỜNG CŨ ĐÃ BỊ ĐẬP BỎ
Tim tưởng chừng
như muốn hóa băng
Khi nhìn trường
cũ chỉ trơ sân
Hành lang , lớp
học san bằng cả
Lạnh lẽo phơi mình
dưới ánh trăng !
Chết điếng hồn đi theo
nỗi buồn
Ta nằm trên nền
cát đẫm sương
Nghe từ lòng đất
từng hơi thở
Của học trò xưa
thuở mến thương !
Có tiếng thì thầm
của thiên thu
Trong từng hơi
gió động âm u
Nghe chừng hoa
cỏ đang trăn trở
Tiếc một tình yêu đã mịt mù !
Từ cõi u minh
xót nát tan
Hồn ai sống dậy
dưới trăng tàn
Nhặt từng viên
sỏi mong tìm thấy
Một chút tro
than của đá vàng !
Vẫn biết thế
gian vốn đổi thay
Nhưng sao lòng
thấy quá đắng cay
Ai ngờ lại phải tang thương vậy
Bạc bẽo , vong
ơn đến thế này !
Trường cũ trò
xưa mất hết rồi
Còn ta với nỗi
nhớ khôn vơi
Đêm nay có kẻ
ngồi ôm mặt
Dưới gốc sao
già để lệ rơi !
TRẦN
HOAN TRINH
Bây
giờ, những khi ngồi một mình, những đêm trường mất ngủ,thầy cứ nhớ lại những
hình ảnh học trò mình. Những em học giỏi. Những em học yếu.Những em hoang
nghịch. Những em biếng lười. Bao nhiêu em thành đạt trên đời? Bao nhiêu em
thất bại? Bao nhiêu em còn nhớ ? Bao nhiêu em đã quên ? Dù thành, dù bại,
dù nhớ dù quên, hình ảnh các em trong thầy vẫn đậm nét ngang nhau, vẫn thiết
tha trìu mến. Có những chiều đi ngang qua trường, dừng chân trước cổng nhìn
vào sân trường hàng cây tỏa lá,nắng đọng trên bậc thềm, nắng lung linh trên
hành lang, thầy thấy như tuổi thanh xuân của mình đang trở về đâu đó , thầy
thấy các em đang quay quần quanh thầy, cười nói ríu rít, những mái tóc xoã
kín bờ vai,những ánh mắt long lanh nhí nhảnh, tiếng giảng bài, tiếng trả
bài thoang thoảng đâu đây, những sáng tựu trường, những chiều tan trường…..
hồn thầy ngất ngây, như đang trôi vào một biển mộng ngan ngát hương thơm,
thấy chân mình như hoá đá, thấy hồn mình đang tan đi theo con sóng nào đang
từ từ toả rộng, ôm trùm cả thời
gian, không gian .Thầy ru mình trong giấc mơ của một đời cầm phấn, thuỷ chung , mặn nồng, son sắt.
Chiều nay , tình cờ nhận được
một cú điện thoại từ Mỹ của chi N.T.G. , giáo sư cũ của trường Nữ H. Đ .
Cám ơn chị ! Thật bất ngờ ! “
Anh là người thầy hạnh phúc nhất , không ai được nhu anh đâu ! Thơ anh trải dài suốt cuộc
đời làm thầy của anh . Đời thầy của anh được trang điểm đẹp bằng thơ của anh ! Bao nhiêu người mong muốn như vậy mà
không được . Có tiền muôn bạc tỉ cũng không được . Có quyền cao chức trọng cũng không được . Thật là tuyệt vời
! ”
Nủa
đêm thầy nằm mơ , thấy mình bước từng
bước nhỏ từ cổng trường vào lớp , gió cuốn những bài thơ của thầy theo từng
bước chân rồi một trận cuồng phong cuốn cac bài thơ thầy bay vút lên trời
xanh cao tít , trên đó có bao nhiêu
học trò cũ của thầy đang mỉm cười đưa tay vẫy đón ….
TRẦN
HOAN TRINH
(
trong hồi ký Một đòi thầy một đời thơ )
|
