Đà
Nẵng –Miền ký ức hoa niên…
Thương vô biên những con đường Đà
Nẵng
Buổi học về im bóng lá Quang
Trung…
Ký –Thùy An
Tôi là người “Huế lưu vong”. Bởi từ nhỏ, tôi đã là công dân
Đà Nẵng, thích Mì Quảng hơn Bún Bò, ưa bánh đập mắm nêm, bánh tráng
cuốn rau muống cá ngừ hơn bánh khoái, bánh bèo, bánh
nậm.
Năm 1957, tôi thi đậu vào đệ thất (lớp 6 bây giờ) trường
trung học Phan Châu Trinh, học ở đây cho đến khi đậu tú tài 2
(1964). Ngôi nhà 23 Nguyễn Thị Giang (góc đường Nguyễn Hoàng) –Đà
Nẵng là chiếc nôi ấm êm, ngập tràn bao kỷ
niệm…
Từ nhỏ, tôi ca hát suốt ngày và nuôi giấc mơ làm … ca sĩ.
Thần tượng của tôi không phải là những nhà văn, nhà thơ, nhà bác
học… mà là những ca sĩ lừng danh thời bấy giờ như Thái Thanh, Anh
Ngọc, Thúy Nga, ban hợp ca Thăng Long (Thái Thanh, Thái Hằng, Hoài
Trung, Hoài Bắc), ban hợp ca Hạc Thành (Nhật Bằng, Nhật Phượng, Thể
Tần, Hồng Hảo)… Thế giới nghệ sĩ đối với tôi thật lung linh huyền
ảo, lấp lánh hào quang nhưng cũng đầy rẫy chuyện thị phi, nên chỉ
dám đứng xa xa mà… chiêm ngưỡng.
Hồi đó, vào năm 1956 đến 1960, Ty Thông Tin Đà Nẵng hoạt động
rất hăng. Tuần nào cũng có chương trình của các công sở trong thành
phố. Xen giữa những bài diễn thuyết, những bản báo cáo khô khan, là
một chương trình văn nghệ khá xôm tụ được diễn ra trên cái balcon
nhỏ xíu nhìn xuống một khoảng đất rộng được gọi là vườn hoa Diên
Hồng (mặc dù đốt đuốc cũng không tìm thấy một bông hoa nào). Ca sĩ
nghiệp dư là các cô chú công nhân viên và lũ nhóc “cây nhà lá vườn”
là tôi và các bạn đồng trang lứa. Tuy hát không hay nhưng nhờ thời
đó, nhạc phẩm nào cũng tươi vui, cũng rộn ràng cuốn hút như Ô Mê Ly,
Trường Làng Tôi, Reo Vang Bình Minh, Bức Họa Đồng Quê… nên mỗi cuối
tuần, các “fan” đứng chật cả vườn hoa, vỗ tay đến rát
bỏng.
Theo phong trào di cư, một số bài hát mang tâm sự buồn, nói
lên nỗi lòng “kẻ ở người đi” như Chuyến Đò Vĩ Tuyến, Hận Ly Hương,
Bắc Một Nhịp Cầu, Xuân Tha Hương… cũng được phổ biến rộng rãi,
hay nhất là bài Hướng Về Hà Nội của Hoàng Dương… Hà Nội ơi, những
ngày vui đã ra đi, biết người còn nhớ nhung chi, hết rồi giây phút
phân ly… Hà Nội ơi, dáng huyền tha thướt đê mê, tóc thề thả gió lê
thê, biết đâu ngày ấy anh về… đã làm rung động biết bao trái tim
người yêu nhạc.
Năm
lớp nhất trường Nữ, tôi học cùng lớp với Nguyễn thị Mùi. Mùi hát rất
hay, giọng trầm trầm giống hệt ca sĩ Thúy Nga hồi đó. Rồi 2 đứa cùng
thi đậu vào đệ thất Phan Châu Trinh. Ngay năm đầu tiên, tôi và Mùi
cùng tham gia vào ban Văn Nghệ, theo thầy Nguyễn Trung Hối, thầy
Hoàng Bích Sơn đi hát nhiều nơi: Mỹ Khê, Tiên Sa, Sơn Chà... có khi
còn leo lên xe GMC đến hát tại các trại gia binh
nữa.
Trường Phan Châu Trinh có nhiều người hát rất hay, như anh Đỗ
Toàn, chị Tuyết Ánh, chị Thanh Thảo…, học trên tôi 2, 3 lớp gì đó.
Nhớ năm 1959, có cuộc thi hát tổ chức giữa các trường trong thành
phố, Mùi rủ tôi tham gia, đúng là điếc không sợ súng. Mùi ghi danh
bài “Về Bến Xưa” của Nguyễn Hiền, tôi lựa bài nhịp 3/4 cho dễ hát:
“Trường Làng Tôi” của Phạm Trọng. Hai đứa cùng lọt vào top ten. Kết
quả xếp hạng, hai người đứng đầu bảng cùng chọn hát bài Tiếng Dương
Cầm của Văn Phụng… Nhớ khi nào mùa Xuân mới sang, muôn bầy chim ca
hát vang, tung cánh nhẹ bay nhịp nhàng… anh Đỗ Toàn giải nhất được
cây Guitare, Liên Mai (Mùi) về nhì được cây Banjo, tôi xếp hạng 8
được một xấp nhạc khoảng 30 bản.
Hội chợ diễn ra khắp nơi. Các gian hàng buôn bán, các khu vui
chơi mở nhạc hết volume từ sáng đến tối, nhiều bài hát rất hay như
Khúc Ca Ngày Mùa, Nhạc Rừng Khuya, Vui Đời Nghệ Sĩ, Bức Họa Đồng
Quê… làm không khí càng tưng bừng rộn rã. Đặc biệt đôi song ca Ngọc
Cẩm –Nguyễn Hữu Thiết hát lui hát tới bài Gạo Trắng Trăng Thanh,
Trăng Rụng Xuống Cầu,… Vì
đâu ô hay sao trăng rụng xuống cầu???... khiến ai đi hội chợ
cũng nghe đến thuộc nằm lòng.
Nhạc “chế” bắt đầu xuất hiện, lâu quá tôi chỉ còn nhớ vài bài
như trong Dứt Đường Tơ, bắt đầu là “Khói mây chiều buồn vương theo
gió, sáo êm ru hiu hắt lời thơ…” được hát “Tóc em dài sao em không
uốn? Uốn bao nhiêu anh trả tiền cho…”, bài Gạo Trắng Trăng Thanh có
câu “Ai đang đi trên đường
đê tai lắng nghe muôn câu hò đê mê”… thì bị sửa thành “Ai đang đi trên cầu Bông rớt
xuống sông ướt cái quần nylon…”, bài Nhạc Rừng Khuya có câu
“Nhạc đêm tàn hòa cùng
rừng cây trầm lắng…”thì hóa thành “Mặt xấu òm mà còn làm duyên làm
dáng…”, hay trong bài Trăng Sáng Trong Làng “Đêm nay trăng sáng soi làng tôi
một vài cô thôn nữ xay lúa cho ngày mai, vầng trăng soi sáng trên
đầu thôn, bên ven hồ mờ thắm…” thì được hát trong các kỳ thi
“Em ơi em cứ yêu thầy đi
mặc dù thầy xấu xí, em cứ yêu thầy đi, một mai em có vô trường thi,
em lo gì trợt gót…”
Mấy ông bầu Sô ở Sài Gòn cũng bay ra Đà Nẵng tổ chức Đại
Nhạc Hội, tôi thường không bỏ sót đêm nào. Thích nhất là xem Túy
Phượng mặc mini jupe vừa hát vừa nhảy bài Mambo Italiano và nghe Cao
Thái đội mũ cao bồi ca bài Mexico hay nhức nhối. Hồi đó không có
nhiều nhóm tam ca tứ ca như bây giờ, chỉ có ban hợp ca Thăng
Long (Thái Thanh, Thái Hằng, Hoài Trung, Hoài Bắc) rất điêu luyện
với những bài Sáng Rừng, Ra Đi Khi Trời Vừa Sáng, Đoàn Lữ Nhạc, Hội
Trùng Dương…, ban hợp ca Hạc Thành (Nhật Bằng, Nhật Phượng, Thể Tần,
Hồng Hảo) tan rã rất sớm, ban tam ca Sao Băng gồm 3 anh chàng Duy
Mỹ, Phương Đại, Thanh Phong, hát không hay nhưng được cái cao ráo
đẹp trai, nên khán giả ủng hộ nhiệt tình. Đặc biệt là chương trình
ca múa nhạc Maxim’s do nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ làm đạo diễn, sân khấu rực rỡ hoành tráng,
ca sĩ hát có múa minh họa, nghệ sĩ múa đẹp như tiên … thích nhất là
vở nhạc kịch “Bạch Tuyết và 7 chú lùn” do ca sĩ Bạch Yến đóng vai
Bạch Tuyết, khuôn mặt xinh tươi, chiếc áo đầm trắng lả lướt xoay
tròn, giọng hát ngọt ngào điêu luyện… khiến ai được xem một lần khó
thể nào quên.
Nhớ năm học đệ tam, tôi được xem một chương trình nhạc thính
phòng ở rạp Lido gần Ngã Năm gồm những tình khúc nước ngoài được các
nhạc sĩ Phạm Duy, Phạm Đình Chương… viết lời Việt như Giòng Sông
Xanh, Sóng Nước Biếc, Khúc Hát Thanh Xuân, Chủ Nhật Buồn… và được
hát bởi những giọng ca nổi tiếng như Bạch Yến, Thái Thanh, Khánh
Ngọc… tuyệt vời đến nỗi tôi ra ngẩn vào ngơ suốt một ngày, học bài
không thuộc, làm bài không xong.
Có rất nhiều dòng nhạc, từ dân ca đến nhạc trẻ, nhạc thính
phòng… khán giả có nhiều tầng lớp, “gu” thưởng thức nhạc cũng khác
nhau, trăm hoa đua nở rộn ràng. Vườn nào cũng có hoa đẹp, ca sĩ
không thượng vàng hạ cám như bây giờ, mà ai hát cũng hay, cũng có
chất giọng riêng… Lúc bấy giờ chưa có băng cassette, càng chưa có Ti
Vi, dĩa nhựa cũng hiếm hoi, lâu lâu mới phát hành một vài dĩa khiến
những người thích nghe nhạc như tôi chỉ biết làm bạn với cái Radio
to đùng, bắt đài Sài Gòn thường bị nhiễu sóng, nhưng vẫn trung thành
với các chương trình ca nhạc như Dạ Hương, Tiếng Thời Gian, Tiếng Tơ
Đồng…
Nhiều nhạc sĩ trẻ nổi lên bởi một loạt ca khúc được
khán thính giả nhiệt tình đón nhận như Trịnh Công Sơn, Trúc
Phương, Vũ Thành An, Từ Công Phụng, Cung Tiến, Lâm Tuyền… thích nhất
là nhạc Văn Phụng, ca từ hay, giai điệu tươi đẹp và rất tình tứ như
Yêu Và Mơ, Tiếng Hát Với Cung Đàn… Nhiều ca sĩ bỗng trở thành hiện
tượng khi gặp một bài phù hợp với chất giọng của mình như Thanh Thúy
(Ướt Mi –Trịnh Công Sơn), Phương Dung (Nỗi Buồn Gác Trọ –Trúc
Phương), Bạch Yến (Đêm Đông –Nguyễn Văn Thương), riêng Nhật Trường
tự hát nhạc của mình (Trần Thiện Thanh), phần lớn nội dung ca ngợi
lính như Tuyết Trắng, Rừng Lá Thấp… khiến mấy cô có người yêu đi
lính cảm thấy như viết riêng cho mình nên càng có cảm tình với anh
ca sĩ này.
Từ năm 1960, xuất hiện dòng nhạc chiêu hồi, bài Ngày Về của
Hoàng Giác được chọn làm nhạc hiệu của chương trình trên Đài Phát
Thanh, trên Truyền Hình Tung cánh chim tìm về tổ ấm, nơi
sống bao ngày giờ đằm thắm…nghe rất thấm thía, có nhiều bài
viết theo đơn đặt hàng nhưng thật xúc động như Em Chờ Anh Trở Lại
(Hoàng Nguyên), Từ Đó Em Buồn (Trần Thiện Thanh), Xa Vắng (Y
Vân)…
Nhớ mãi một kỷ niệm đẹp, đó là đêm lửa trại ở Mỹ Thị năm tôi
học đệ lục trường Phan Châu Trinh Đà Nẵng (1958 -1959). Giữa phong
cảnh thiên nhiên hùng vĩ, bên ánh lửa bập bùng, chúng tôi đã nắm tay
nhau, hát những lời rất phóng khoáng …Lửa hồng cháy, cháy trong đêm
dài, lửa là hồn trai soi vào đêm vui, ta còn vui mãi… Bập bùng trước
mắt là ánh lửa soi, chập chùng sau lưng là non là núi, lửa hồng ơi.
Đời người thanh niên là ánh lửa soi, lửa đời đốt cháy buồn bã sầu
ai…
Bây giờ muốn nghe lại bài hát này nhưng không nhớ tên bài
hát. Tôi đã nhờ cô học trò phụ trách trang nhạc yêu cầu trên website
của trường, nhưng em trả lời: “Phải biết tên bài mới tìm được cô
ơi.”
Các bạn của tôi ơi, ai biết tên bài này, hãy chỉ dùm tôi. Xin
cám ơn.
Houston tháng 2 năm 2012
Thùy An
|